سرریز در فاضلاب
وسایل متنوعی برای اندازه گیری شدت جریان در کانال های آبیاری، تأسیسات مربوط به آب و فاضلاب و کانال‌های ورودی به تصفیه خانه مورد استفاده قرار می‌گیرد که توسط آنها می‌توان میزان آب ورودی به قسمت های مذکور را مشخص کرد. این وسایل شامل سرریز ، روزنه‌ها انواع فلوم و سیستم های جدید اندازه‌گیری جریان می‌باشد.
صفحاتی معمولا فلزی به ضخامت 2 تا 3 میلی‌متر که اشکال هندسی مشخصی مانند مثلث، مستطیل، ذوزنقه و یا دایره‌ای روی آنها تعبیه‌شده و با قرار دادن در مسیر جریان و مشخص بودن ضریب سرریز می‌توان مقدار شدت جریان کانال موردنظر را محاسبه کرد.
به طور کلی کلمه‌ی wires برای سرریز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دسته بندی سر ریزها
سر ریزها به دو دسته سر ریز لبه پهن و لبه تیر تقسیم می‌شوند.
سر ریزهای لبه تیز (sharp crested weir)
این نوع سر ریزها عموماً از یک صفحه قائم کار گذاشته‌شده در مسیر جریان تشکیل شده‌اند که دارای لبه و تاجی نسبتاً تیز در بالا (محلی که آب از روی آن عبور می‌کند) می‌باشد. سر ریزهای لبه تیز علاوه بر اینکه به عنوان یک وسیله اندازه‌گیری دبی در کانال باز، مورد استفاده قرار می‌گیرند، به عنوان یک سرریز که باعث افزایش ارتفاع و حجم آب در بالادست شده و آب از روی آن می‌گذرد نیز بکار می‌روند.
این سر ریزها با مصالح بنایی، فلزی و یا چوبی ساخته می‌شوند. سر ریزهای لبه تیز بیشتر در کانال‌های کوچک و فاقد رسوب معمول می‌باشد.
سر ریزهای لبه پهن :
سر ریز لبه پهن یک سازه آبشار با یک تاج افقی، به اندازه کافی طولانی در جهت جریان می‌باشد، که خطای ناشی از توزیع فشار هیدرو استاتیکی بر روی آن به دلیل شتاب ناشی از جریان شعاعی آن قابل صرف‌نظر کردن می‌باشد.
این سر ریز ها به گونه‌ای عمل می‌کنند که، جریان در بالادست آن زیر بحرانی و بر روی آن فوق بحرانی خواهد شد، در نتیجه یک مقطع کنترل جریان در بالادست آن ایجاد می‌گردد. از خصوصیات این‌گونه سر ریز این است که، در فاصله کوتاهی از تاج سر ریز، خطوط جریان تقریب موازی می‌باشد.
در این نوع سرریز ها، لبه سر ریز به اندازه کافی پهن بوده و در مقایسه با سایر ابعاد، دارای اندازه قابل ملاحظه‌ای می‌باشد. تاج سر ریز های لبه پهن، افقی و یا دارای انحناء خاصی بوده و اگرچه برای اندازه‌گیری دبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند اما بیشتر به عنوان سر ریز سدها و گاه به عنوان خود سد (در صورتی که آب مجاز به گذشتن از روی آن باشد) به کار می‌روند و در هرحال می‌توان در مواقع لزوم برای ذخیره نمودن حجم‌های زیاد آب و ارتفاع‌های بال، از سر ریزهای لبه پهن استفاده نمود.
به جهت انواع مختلف و بسیار زیاد شکل تاج و مقطع سر ریز، عملاً امکان به نظام درآوردن رفتار این‌گونه سر ریزها نمی‌باشد بلکه می‌بایست در هر حالتی و به تناسب شرایط، موقعیت خاص مربوطه را بررسی نمود.
از انواع دیگر سر ریزها می‌توان به سر ریزهای ویناچ، روزنه‌ای و مستطیلی اشاره کرد.
ویناچ :
نوعی از سر ریزهای لبه تیز که به شکل مثلث می‌باشد و از آن اغلب در تصفیه خانه‌های فاضلاب استفاده می‌شود. از مزایای آن کمک بسیار زیادی که در پایدارسازی جریان می‌کند اشاره کرد.
دبی از رابطه زیر قابل‌محاسبه است:
روزنه‌ای :
از این نو سر ریزها اغلب در تصفیه خانه‌های آب که در قسمت سطح حوض‌های آن احتمال تجمع مواد درشت و چربی وجود دارد استفاده می‌شود.
سر ریزهای مستطیلی :
این نوع سر ریزها در تمامی قسمت‌های تصفیه خانه ها استفاده می‌شود ولی در صورت نشست احتمالی مخازن آبدهی این نوع سر ریزها دچار مشکل می‌شود.
برای کانال مستطیلی
گردآورنده: مهندس مازیار وخشوری
منبع: کتاب اصول تصفیه آب،نویسنده:دکتر کاظم رفویی
شرکت زادآب به عنوان تولیدکننده تجهیزات آب و فاضلاب آماده ارائه مشاوره رایگان به شما عزیزان می باشد. در صورت نیاز به مشاوره با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
021-55256411-12
0912-4349929